साधनेचा पहिला दिवस - पहिला साधना मंत्र.. एक स्त्री दुसऱ्या स्त्रीविषयी मत्सर.. व्देष.. टिंगल टवाळी वा अपमानास्पद शब्द वापरणार नाही. दुसरा दिवस - दुसरा साधना मंत्र प्रत्येक स्त्रीचे स्वतंत्र भावविश्व हे दुसऱ्या स्त्रीने सहज स्वीकारावे. या क्षणी ती अशी चुकीची वागली वगैरे म्हणून…

वेड आणि आजार यातला फरक त्यांच्या मूळ संकल्पनेत आहे, त्याकडे बघण्याच्या दृष्टिकोनात आहे. वेड म्हंटलं की त्याच्याभोवती पाशवी शक्तींचं गारूड उभं राहतं. वेड बरं होत नाही. वेड ज्यांना लागतं ते त्यांचं नशीब किंवा पूर्वजन्मीच्या पापाचं फळ म्हणून त्यांनी भोगत रहायचं असतं. त्याचा सगळं…

(रा. कृ. पाटकर हायस्कूरचे शिक्षक कै. तुकाराम बाबुराव खडपकर यांचा 1 सप्टेंबर हा स्मृतिदिन. त्यांच्या आठवणींना उजाळा देणारा हा लेख.)        1 सप्टेंबर 1989, माझ्या आयुष्यातील सर्वात वेदनादायक दुःख देणारा दिवस! कल्पवृक्ष कन्येसाठी, लावूनिया बाबा गेला ह्या कवी पी. सावळाराम यांच्या…

          श्री गणेश चतुर्थी हा महाराष्ट्रातील हिंदूंचा एक अत्यंत आवडता व लोकप्रिय असा सण आहे. या दिवशी घरोघरी श्री गणेशाच्या पार्थिवप्रतिमेची प्राणप्रतिष्ठायुक्त पूजा व आराधना केली जाते. या सणाच्या निमित्ताने घरातल्या मंडळींचे दोन चार दिवस मोठ्या आनंदात जातात. मुंबईतील…

एका माटवीखाली आपल्याला सर्रासपणे एकाच गणपतीचे पूजन केल्याचे दिसते. पण वेंगुर्ला येथे एकाच माटवीखाली ‘मामा’ आणि ‘भाचे’ अशा दोन गणपतींचे पूजन होत असून ही प्रथा 66 वर्षे अव्याहतपणे सुरु आहे.       गणेश चतुर्थीला प्रत्येक घरात माटवीखाली एकच गणपती दिसून येतो. मात्र, वेंगुर्ला तालुक्यातील…

देवाच्या भक्तीला किंवा सेवेला ना काळ, ना वेळ त्याचप्रमाणे ना जात, ना पात. एवढचं नव्हे तर वयाची सुद्धा अट नसते, याचे चित्र वेंगुर्ला शहरातील प्रसिद्ध कुडपकर यांच्या गणपतीच्या चित्र शाळेत दिसून येत आहे. कुडपकर यांची चौथी पिढी जी अनुक्रमे आठवी व सहावी इयत्तेत…

वेंगुर्ला येथील कनयाळकर कुटुंबाचा शाही पेहरावातील गणपती       जुन्या पिढीतील घराण्याची व्यावसायीक ओळख गणपतीच्या माध्यमातून अजूनही कनयाळकर कुटुंबिय जपत आहेत. पिढ्यानपिढ्या शाही पेहराव केलेल्या गणपतीच्या मूर्तीचे पूजन कनयाळकर यांची येणारी प्रत्येक पिढी करीत आहेत.       पूर्वीच्या काळी व्यापारी वर्गाला जसा समाजात मान होता. तसाच मान त्यांच्या घरी होणाऱ्या सण…

हरीदासाच्या घरी। मज उपजला जन्मांतरी॥ म्हणसी काही मागा। हेची देगा पांडुरंगा॥       मुक्ताई सुंदर- मुक्ताईच्या 721 व्या पुण्यतिथीचे वर्ष सध्या सुरु आहे. शके 1901 हे मुक्ताईच्या जन्मशताब्दीचे वर्ष होते. शके 1201 मध्ये अश्‍विन शुद्ध प्रतिपदेस मध्यान्ह समयी आळंदी येथे विठ्ठलपंत व रुक्मिणी ह्या…

भारतात आणि मुख्यतः पुण्या-मुंबईकडे कोणतीही चळवळ सुरू झाली की तिचे पडसाद वेंगुर्ल्यात सर्वप्रथम पडावयाचे हे जवळ जवळ ठरल्यासारखेच झाले होते. 1857 च्या क्रांतियुद्धाच्या वेळी तात्या टोपेच्या सैन्यांत इथल्या पंडित घराण्यापैकी नाना पंडित यांनी बजावलेली कामगिरी वेेंगुर्लेवासीयांसाठी अभिमानास्पद आहे. लोकमान्य टिळकांनी सार्वजनिक गणेशोत्सव सुरू…